آگاو امریکانا
AGAVE AMERICANA : نام علمی
خانواده : AGAVACEAE - خنجریان
گیاه خنجری را در مناطق حاره میتوان اغلب در پاركها و باغها دید ولی درنیمكره شمالی آنر ا تنها در تابستان میشود در خارج از اطاق نگهداری كرد.
گیاه خنجری پس از مدت بسیار طولانی گل میدهد و به خاطر این مطلب به آن گیاه century plant گفته میشود
به هنگام ظهور گل ، ساقه گیاه تا حد قابل توجهی بلند میشود
آگاو (Agave) از كلمه یونانی Agavos به معنی تحسین آمیز مشتق شده است و علت انتخاب این نام برای این گونه شاید این باشد كه گیاه بزرگ و تحسین برانگیزی است و وقتی به گل می نشیند واقعاٌ زیبا و دیدنی می شود ، بطور كلی باغبانها در ایران به این گیاه آگاو می نامند .
برخی مناطق دنیا به علت شباهت ظاهری آن به Aloe ( گیاه مولد صبر زرد از تیره لاله ) به غلط Aloes می گویند . گیاهان جنس آگاو از خانواده نرگس یا Amaryllidaceae می باشد ( در برخی منابع از خانواده Agavaceae ذكر شده است ) و دارای 300 گونه دائمی است
گیاهی است دائمی ، معمولا بدون ساقه برگهای آن ریشه ای است یعنی بطور گروهی مستقیما از ریشه خارج می شوند .
برگها پهن دراز به طول تا 2 متر ، ضخیم ، گوشتی ، زیر برگها محدب و برآمده و روی برگها مقعر ، به رنگ سبز خاكستری است . كناره برگها دارای تیغهای تیز خیلی محكم و خمیده به رنگ قهوه ای مایل به سیاه می باشد ، گلها ی آن به رنگ زرد مایل به سبز متعدد در اطراف محور شاخه گل دهنده كه از وسط برگها بیرون می آید قرار دارند . طول محور گلها در بعضی گونه ها 8- 9 متر می رسد
ظریفترین نوع گیاه خنجری a.marginata است كه برگهای سبز ضخیم با حاشیه زرد رنگ دارد و اگر در محیط مناسبی قرار بگیرد رشد و نمو كرده و به ارتفاع بیش از یك متر میرسد.
آگاوها در 6- 8 سالگی ( در برخی گونه ها ظهور گل را 40-30 سالگی و حتی تا پس از یك قرن ذكر نموده اند ) دارای ساقه گلدار و منتهی به تعداد فراوانی گل در قسمت انتهایی ساقه مولد گل می گردند
گیاه دائمی همیشه سبز تا 7.5 متر رشد می کند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. گلها دو جنسی و گرده افشانی به وسیله پروانه ها صورت می گیرد. آگاو درخاکهای شنی، لومی ورسی با زهکش خوب رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، قلیایی وخنثی رشد می کند.
در سایه نمی تواند رشد کند. به رطوبت خاک نیاز دارد و مقاوم به خشکی است
از اواسط بهار میتوان گیاه خنجری را در خارج از اتاق و در مقابل نور آفتاب قرار داد ولی آب دادن و تغذیه گیاه نباید مورد غفلت قرار بگیرد.
اواسط پاییز باید گیاه خنجری را به داخل آورده و در محیطی خنك ( كه از یخ زدگی محافظت شود ) قرار داده و به میزان كم به ان آب داد.
آگاونیاز به خاک با زهکش خوب ومحیط آفتابی دارد. دمای 3 درجه زیر صفر را تحمل می کند
به نور شدیدی احتیاج دارد. باید در ۴ تا ۶ درجه سانتی گراد نگه داری شود.
بهتر است آبیاری خوبی داشته باشد ولی باید مراقب پوسیدگی ریشه بود در زمستان با مقدار کمی آب آبیاری شود
به خاک قلیایی نیاز دارد مخلوطی مساوی از خاک باغچه و ماسه های درشت و تورب خاک مطلوبی برای رشد آگاو فراهم میاورد
کود مورد نیاز این گیاه را می توان به میزان ۳ گرم در لیتر هر دو هفته یکبار از فروردین تا مهر ماه مورد مصرف قرار داد
آگاو ها اصولا از گیاهان لیفی و نساجی محسوب می شوند . از برگ آگاو پس از اینكه فیبر Sisal* از آن گرفته شد ماده هكوژنین بدست می آورند . این ماده در داروسازی برای ساختن كورتیزون و هورمونهای جنسی بكار می رود .
هكوژنین منبع غنی از ماده استروئید ها می باشد . برگهای سیزال سبز نیز دارای مواد قندی است كه از آن استخراج می شود .
بطورمتوسط ازهر 500 برگ 140 كیلوگرمالیاف فیبر خشك شده و از 2800-2700 كیلوگرم پولپ ( قسمت گوشتدار برگ ) در حدود 150 كیلوگرم قند بدست می آورند . برداشت برگها معمولا در تابستان انجام می گیرد .
برگهای آگاو دراز , سفت و قوی است . ابتدا الیاف آگاو با وسیله مخصوص الیاف گیری خارج می شود . الیاف گرفته شده , شسته شده و برای اینكه تمام مواد خارجی گیاهی از الیاف گرفته شود , كوبیده و شانه می شود و پس از آن مجددا چندین بار در آب شسته می شود و برای سفید شدن , آن را در آفتاب پهن می كنند .
له شده برگ آگاو به صورت ضماد برروی زخمهای دیر علاج اثر داده می شود و از آن نتایج مفید در التیام زخم و جراحات بدست می آورند
ریشه آگاو معرق است وجوشانده آن به مصارف درمانی مذكور می رسد . در دامپزشكی از آن جهت درمان ضرب دیده گی اعضای اسب و قاطر استفاده می شود .
ساقه آگاو دارای شیرینی است كه پس از گرفتن شیره , آن را تبخیر و تلغیظ نموده و به شكل شربت شیرین غلیظی به نام عسل ماگی در بازار عرضه می نمایند
در چین از گیاه آگاو آمریكائی برای تهیه حشره كش استفاده می شود . درهند از ریشه آگاو آمریكائی به عنوان مدر , معرق و ضدعفونی كننده استفاده می شود
شیره برگهای آن ملین و مدر و قاعده آور است ودر مواردكمبود ویتامین Cداروی مفیدی است .
در هند و چین از شیره برگها بعنوان ملین و مدر استفاده می شود . در مورد گونه Agave angustifolia كه گونه پرورشی است از شیره برگهای آن برای تسكین درد دندان و ناراحتی چشم استفاده می شود . با توجه به خواص و كاربرد فراوان آگاو در داروسازی و صنعت و همچنین سازگاری این گونه در بیشتر نقاط ایران توصیه می شود مطالعات و بررسیهای عمیقتری در خصوص سازگاری گونه های مختلف این گیاه در ایران و استان گلستان انجام شود تا استفاده بهینه از این گیاه كم توقع انجام شود .
مغزگیاه آگاو سرشار ازساکارین است و وقتی پوست آن کنده شود آنرا می توان خورد، شیرین و مغذی اما نسبتا فیبری است. بذر را در آرد ترکیب کرده و به عنوان غلیظ کننده در سوپ یا اینکه در ساخت نان بکار می برند. شیره ای که ازساقه گل دهنده می گیرند به عنوان شربت استفاده می کنند
شیره گیاه آگاو را همانند ضماد بر روی جراحتها می گذارند. شیره همچنین در درمان اسهال و اسهال خونی بکارمی رود. شیره ضد عفونی کننده، معرق، ادرارآور وضدیبوست است.
دم کرده برگهای ریزریزشده، مسهل وعصاره برگ برای درمان ضرب دیدگی بکار می رود. همچنین در درمان دیرهضمی، نفخ شکم، یبوست وزردی بکارمی رود. شیره ضدعفونی کننده وازرشد باکتریها در معده و روده جلوگیری می کند. از برگها داروی استروئیدی می سازند. یک صمغ از ریشه و برگ می گیرند که در درمان دندان درد بکار می رود. ریشه معرق وادرارآورمی باشد. آن همچنین در درمان سفلیس بکار می رود.
از ساپونین گیاه صابون می سازند(در ریشه می باشد). وقتی ریشه و برگ را خرد می کنند و سپس با آب آنرا می جوشانند، ساپونین از آن استخراج می شود. گیاه خاصیت حشره کشی دارد. یک فیبر قوی از برگها می گیرند که از آن طناب، نخ و پارچه می سازند. ساقه های گل دهنده خشک شده همانند یک پوشش ضدآب بکار می رود
تكثیر آگاو هم از طریق بذر و هم از طریق كاشت پاجوشهای نزدیك ریشه آن صورت می گیرد .ازدیاد از طریق بذر با كاشت در خاك با دمای 20 درجه سانتیگراد و از طریق پاچوش ، با جداكردن جوانه ها از پایه های مادری و كاشت آنها صورت می گیرد .
در ایستگاه تحقیقات چالكی گرگان در كنار پایه مادری پاجوش های بسیار زیادی تولید شده است كه به راحتی می توان آن را از پایه مادری جدا وكشت نمود . آگاو مكان آفتابی و هوای گرم كه دارای جریان كافی هوا باشد دوست دارد و در مناطقی كه دارای زمستان یخبندان دارند باید در پناه گذارده شود .
بذررا بصورت سطحی در محیط آفتابی در ماه فروردین و درون گلخانه گرم بکارید. بذردردمای 20 درجه درعرض 1 تا 3 ماه جوانه می زند. جوانه ها را در گلدانهای مجزا با خاک زهکشی شده بکارید تا به قدر کافی بزرگ شود.
از این گیاه تا موقعی که ارتفاعش به 20 سانتی متربرسد مراقبت بکنید. گیاه را دراواخر بهار یا اوایل تابستان بعد از سرمای ناگهانی خارج می کنید
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند