گل گلایول
گلایول یکی از گلهاست که به صورت گل بریده و همچنین گیاه باغی از آن استفاده می شود.
گلایول در بیشتر کشورهای دنیا که بهار وتابستان مطلوبی دارند کاشته میشود. نمونه های مختلفی از گلایولهای بسیار زیبا مورد استفاده باغات خانگی ویا تولید کنندگان حرفه ای قرار می گیرد. کورمها معمولاً به وسیله تولیدکنندگان خارجی تولید میشود
کولتیوارهای قابل دسترس به صورتی خیره کننده ای از نظر رنگهای متفاوت ومتضاد ، اندازه ،شکل وزمان گلدهی ارائه می شود. این کولتیوارها از تلاقیهای پیچیده ای حاصل شده اند که در گذشته وبا استفاده از گونه های بسیاری که در آفریقای جنوبی وجود داشته به دست آمده اند. اصلاح گلایول ابتدا در قرن 19 انجام شد و در نتیجه کولتیوارهای جدیدی تولید گردید واین کولتیوارها از نظر منشاء بسیار متنوع هستند.
طبقه بندی گیاه شناسی، توزیع وتوصیف
گلایولها از خانواده اریداسه هستند وبیش از 150 گونه دارند. بیشتر آنها بومی آفریقا (جنوبی ، شرقی و غربی) هستند و حدود 20 منشاء شناخته شده که شامل مناطقی از مدیترانه ،غرب آسیا واروپا ،آفریقای جنوبی وبویژه دماغه امیدنیک آفریقا است که به عنوان مراکز انشقاق جنس ها مورد توجه هستند دراین مناطق می توان گونه های دیپلوئیدی را پیدا کرد که از پاییز وبهار تا فصل گرم وخشک تابستان گل می دهند مثل گونه های تریستیز و نوستوس و الاتوس . این گون ها مقاوم نیستند وبه طور معمول کاشت آنها مشکل است وبه مقدار زیادی از نظر اندازه، شکل ورنگ وتعداد گلچه در سنبله متغیرند. بعضی از گونه ها معطر وبعضی از گلهایشان قبل از برگها رشد می کنند مثل گونه کارمینوس.
از بعضی از این گونه های دیپلوئید در تلاقیها وانتخاب پایه ژنتیکی برای کولتیوارهایی که گلدهی بهاره دارند استفاده شده است مثل کولویلای ،نانوس ،راموسوس وتیویرژنی.
گلایول یک گیاه علفی است با سنبله ای انتهایی که گلدهی آن از پایین به بالاست وگلچه ها در پایین به طور نسبی همپوشانی دارند. گلهای منفرد در داخل دو براکته که کم وبیش لوله ای شکل هستند قررا می گیرند تعداد 6 عدد پوشش گل، 3 مادگی ،یک تخمدان پایینی ویک کپسول سه حفره ای وجود دارد. کورم گلایولی که یک گل تولید می کند از 5 تا 8 میانگره کوتاه فشرده شده ومتورم مربوط به ساقه گل دهنده تشکیل شده است . در گره ها به طور متناوب یک جوانه وجود دارد ومعمولاً یک یا دو جوانه انتهایی در هر شاخه توسعه می یابند. کورم به وسیله تونیک محافظت می شود که برگهای خشک قاعده ای هستند. روی گیاه مادری در هر فصل رشد،یک کورم جدید تولید می شود. درهمین زمان کورمچه ها در انتهای استولونهای منشعب شده که توسعه یافته اند از جوانه هایی که در قاعده کرم جدید تشکیل شده اند به و جود می آیند.
سیستم های اصلی تکثیر
هر کولتیوار که از بذر منشاء می گیرد. به دلیل هتروزیگوسیتی، تکثیر جنسی منجر به تکثیر نوع مطلوب و خالص کولیتوار نمی شود. تمام گیاهان بذری تولید شده نسبت به یکدیگر و والدینشان متفاوت اند. البته اصلاح کنندگان نباتات از تکثیر جنسی استفاده می کنند، به دلیل اینکه آنها این موضوع را مورد توجه قرار می دهند که ازوجود تغییرات در نسلها بهره برداری کنند . بنابراین آنها با استفاده از تلاقی کولتیوارها، کولتیوارهای جدید را که دارای برتری هستند تولید می کنند. به طور معمول گیاهان تولید شده از بذر در سال دوم گل می دهند.
برای تکثیر غیر جنسی یا رویشی، از دو اندام کورم وکورمچه استفاده میشود . کورمچه ها ساختمان کورمها را دارند. با این تفاوت که آنها دارای پوشش محکمی هستند.آنها یک شاخه تولید می کند و بعد به ترتیب به یک کورم وتعداد زیادی کورمچه تبدیل می شوند کیفیت کورمچه ها بسیار مهم است زیرا تولید کورمچه اولین گام در تولید کورم است. اشتباه در این مرحله می تواند زیانهای شدیدی را در مراحل بعدی به همراه داشته باشد.
کورمها می توانند از بذر ،کورمچه و یا ازسایر کورمها تولیدشوند. اندازه آنها از 2 تا20 سانتیمتر برحسب محیط آنها متفاوت است. جوانه های محوری به صورت متناوب روی گره های کورم قرار دارند. به دلیل وجود غالبیت انتهایی فقط چند جوانه تولید شاخه می کنند.
از تقسیم کورم به قطعاتی که محتوی حداقل یک جوانه هستند برای تسریع در عمل تکثیر استفاده شده است.
تکثیر می تواند با استفاده از تکنیکهای محیط مصنوعی و آزمایشگاهی با سرعت بیشتری انجام شود. جوانه های جانبی کورمها یا کرمچه ها برش زده شده و بر روی مواد یا محیطهای که دارای هورمون سیتوکینین هستند کاشته می شوند به همین ترتیب شاخه های جانبی توسعه یافته وجدا می شوند و روی مواد مشابهی که توضیح داده شد انتقال یافته وتقسیم شده وتحت قرار می گیرند این عملیات می تواند سرعت تکثیر را به 4 تا 6 دفعه در هر 5 تا 6 هفته برساند.
درمحیط مصنوعی تشکیل کورمها به وسیله کم کردن سیتوکنین وافزایش غلظت ساکارز تسریع و تحریک می شود. کورم وکورمچه ها همچنین درمایعی که با پیکلو توترازول تقویت میشود کاشته می شوند یا بعد از انتقال گیاهچه ها این عمل انجام می شود.
اصلاح گلایول
یک کولتیوار تجاری باید دارای صفات بسیار زیادی باشد. خصوصیات مطلوب برای پیازهای گلایول به شرح ذیل است:
1- باید قدرت تکثیر آن زیاد باشد، یعنی تعداد کورمچه ها بیشتری را داشته وکرمچه ها دارای جوانه ها زنی بالا و پوسته محکمی باشند.
2- در خاکهای مختلف و شرایط مختلف اقلیمی ، قدرت استقرار وتوسعه خوبی داشته باشد.
3- به آفات وبیماریهای اصلی وشرایط سخت حساسیت کمی داشته باشد.
4- برای عملیات مکانیزه مثل کاشت ،برداشت وجین کردن خالص سازی مزرعه مناسب باشد.
خصوصیات مطلوب برای تولیدگلهای شاخه ای عبارت اند از:
1- توانایی تولیدگل با کیفیت تجاری برتر در دامنه وسیعی از حرارت ونور را داشته باشند.
2- گلهای شاخه ای از نظر حمل ونقل ، بسته بندی ونگهداری مناسب باشند.
3- توانایی باز کردن غنچه ها را به مدت 2 تا3 روز در شرایط انبار خشک را داشته باشند.
مشتری پسند بودن یک کولتیوار به ارزش تزیینی ،خلوص رنگ ، ساقه راست وزیبا و وضعیت و شکل اتصال گل به محور آن بستگی دارد که البته تعیین خصوصیات برتر ومشخص تا حدودی مشکل است زیرا در این حالت سلیقه های شخصی نیز دخالت دارد.
اصول اصلاح گلایولها ساده است اصلاح کنندگان از طریق تلاقی دادن کولتیوارها وبه وجود آوردن فرزندان کاملتر به دنبال تکمیل کیفیت تجاری کولتیوارها هستند. اصلاح کنندگان اغلب صفات بیولوژیکی جنسها را مورد توجه قرار می دهند لذا کورمها وکورمچه ها وبه طور کلی مواد تکثیری باید کاشت ،برداشت تمیز و هر ساله ذخیره شوند.
این عملیات زمان وابزار ویژه ای را نیاز دارد همچنین اگر دقت لازم انجام نشود آلودگیهای قارچی و ویروسی ممکن است به نسلهای بعدی منتقل شوند کولتیوارهای جدید نتیجه تلاقیهای پیچیده بین گروههای خاصی می باشند آنها هتروزایگوت وتتراپلوئیدها هستند. از طرفی دانش صفات قابل توارث نیز ضعیف می باشند در نتیجه پایه های اصلی بحث انتخاب والدین برای تلاقی به طور معمول در دسترس نمی باشد صفات کمّی مثل زود گلدهی ،ارتفاع گیاه ،طول سنبله وتعداد گلچه درهر سنبله به طور متوسط از قدرت توارث بالایی برخوردارند اما صفات کیفی مثل زیبایی گل وبه طور کلی سایر ارزشهای کیفی، دارای قدرت توارثی بسیار کمی هستند والدین خوب ممکن است قدرت توارثی ضعیفی داشته باشند
بنابراین ارزش فنوتیپی والدین نمی تواند سندی برای ارزش فرزندان باشد. تعداد صفات مطلوبی که باید ترکیب شوندزیاد است و وجود یک صفت ناجور کافی است که برنامه اصلاح خراب کند.
شاید موفقیت اصلاح گیاهان به مقدار زیاد وابسته به تعداد گیاهانی باشد که در برنامه توارث شرکت می کنند.
ارزیابی بعضی از صفات مثل سرعت تکثیر وتوانایی گلدهی در فصل مناسب هزینه می طلبد وفقط زمانی به دست می آید که گیاه سیکل رشدش را طی کرده باشد.
شاید موفقیت اصلاح گیاهان به مقدار زیاد وابسته به تعداد گیاهانی باشد که در برنامه توارث شرکت می کنند.
ارزیابی بعضی از صفات مثل سرعت تکثیر وتوانایی گلدهی در فصل مناسب هزینه می طلبد وفقط زمانی به دست می آید که گیاه سیکل رشدش را طی کرده باشد.
به دلیل بالا بودن متقابل محیط وژنوتیپ آزمایشهای متعدد سالانه ومنطقه ای مورد نیاز است، بویژه اگر گیاهان تحت شرایط محتلف محیطی کاشته واصلاح شده باشند.
کورمهایی که برای آزمایشهای اصلاحی درنظر گرفته می شوند باید تحت شرایط مشابهی رشد کرده وذخیره شده باشند. در واقع کارآیی برنامه های اصلاحی به مقدار زیادی بر اساس فهم خوبی از فیزیولوژی گیاهی استوار است زیرا دانش برای تعیین شرایط آزمایش مورد نیاز است توسعه بعضی از خصوصیات مثل توانایی گلدهی زمستانه ،عطر گل ومقاومت به پاتوژنهای اصلی نیز مورد نظر است بیماریها نیز یک مشکل اصلی هستند که کشت گلایول با آن روبروست. اصلاح در جهت ایجاد مقاومت به بیماریها ویا حداقل کم کردن حساسیت به آفات و بیماریها یک موضوع حساس است در این صورت باید استفاده از بیوتکنولوژی مورد توجه قرار گیرد.
تبادل
لینک هوشمند