گل نسترن
گل نسترن :
نام علمی : Rosa canina
نام عمومی : Dogrose
نام انگلیسی : Dog – briar
نام خانواده : Rosaceae ( گل سرخ )
گیاهشناسی :
نسترن گیاهی است به صورت درختچه های کوچک که ارتفاع آن تا 3 متر می رسد. برگ ها شامل 5 تا هفت برگچه دندانه دار و به شکل بیضی نوک تیز و گل ها به رنگ های گلی ( قرمز کم رنگ ) ، سفید مایل به گلی و یا سفید میباشند که تک تک و یا بصورت مجتمع دیهیم بروی شاخه قرار می گیرند. نهنج گل پس از رشد به جسم کوزه مانند و قرمز رنگی تبدیل می شود و قسمت داخلی آن الیاف ظریف و باریکی دارد که میوه های فندقه ای درون کوزه را در بر می گیرد.
گل نسترن در اکثر نقاط ایران بطور خودرو می روید. قسمت مورد استفاده ی این گل ، کوزه های مذکور می باشد که به نام هیپس مشهورند.
تاریخچه :
میوه ی گل نسترن ( R.canina hips ) در قرون وسطی رواج داشت و زمانی در میان عامه مردم برای بیماریهای قفسه سینه مصرف می شد. میوه روز منبع طبیعی ویتامین c می باشد که سبب کاربرد گسترده ی آن در مکمل های ویتامین طبیعی ، چای و محصولات متنوع دیگر از جمله سوپ و مارمالاد شده است. اگرچه این محصولات به لحاظ تاریخی ، مکمل غذایی بحساب می آمدند ولی بعنوان داروی ملین و ادرار آور نیز مصرف شده اند .پیشرفت میوه روز به عنوان نوشیدنی مغذی برای کودکان و همچنین به منظور طعم دهنده در چای و مربا استفاده می شد.
ترکیبات مهم :
میوه ی تازه گل نسترن ( هیپس ) حاوی 0/5 تا 1/7 درصد ویتامین c می باشد که ترکیبی از آسکوربیک اسید و هیدروآسکوربیک اسید است.
میزان ویتامین c میوه ی خشک موجود در بازار ممکن است مختلف باشد . در آزمایشی که با روش رنگ سنجی و تین لایه کروماتوگرافی انجام گرفت ،مشخص شد کاهش ویتامین c بستگی به مقدار خرد کردن و ذرات این میوه دارد ؛ بعنوان مثال د صورتی که میوه فقط نصف شود ؛ میزان ویتامین c موجود در آن پس از یکسال و نیم نصف می شود درحالیکه اگر میوه خرد شود ،پس از شش ماه صد در صد ویتامین c آن از بین می رود.
با وجودی که در بعضی از منابع از میوه گل سرخ بعنوان غنی ترین منبع ویتامین c یاد شده ، ولی منابع طبیعی غنی تری نیز گزراش شده اند . مرکبات 50 میلی گرم ،کلم بروکلی خام و کیوی حدود 100 میلی گرم ، بعضی سبزیجات مناطق گرمسیری 200 تا 300 میلی گرم ، میوه ی گل سرخ 1250 میلی گرم ، آسرولا 1000 تا 2330 میلی گرم و مارجون 3150 میلی گرم در هر صد گرم ویتامین c دارند.
میوه ی گل سرخ همچنین حاوی ویتامین های A1 ، B1 ، B2 ، B3 و K میباشد.
از دیگر ترکیبات این میوه ، پکتین ( 11 درصد ) ، تانن ها ( 2 تا 3 درصد ) ، اسید سیتریک و اسید ماللیک ، فلاونوئید ها ، رنگدانه های زرد و قرمز مخصوصاً کاروتنوئید ها ، وانیلین ، اسانس و قند ها را می توان نام برد.
داروشناختی و اثرات مهم :
ویتامین c یک مکمل غذایی است و بعنوان ضد اسکوربوتیک مصرف میشود. برای جبران کمبود این ویتامین می توان از میوه ی گل سرخ استفاده کرد. متاسفانه چون ممکن است مقدار زیادی از ویتامین c هنگام خشک کردن و یا تهیه ی محصول از میوه ی گل سرخ از بین برود ،مقداری ویتامین c مصنوعی به این محصولات اضافه میشود که بروی بسته بندی آنها ذکر نمی گردد. در صورتی که میوه ی این گیاه بصورت تازه مصرف شود ،دارای مقدار زیادی ویتامین است که مستقیماً جذب بدن می شود. میوه ی گل سرخ ادرارآور و مسهل است و از آن برای کاهش تشنگی ، کاهش التهاب معده و نیز بعنوان طعم دهنده و همچنین تهیه ی مربا استفاده می شود.
سمیت و عوارض جانبی :
مصرف خوراکی میوه ی گل سرخ هیچگونه مسمومیتی ایجاد نمی کند و 100 گرم از آن حاوی بییش از 1200 میلی گرم ویتامین c می باشد. مصرف مقادیر کم آن هیچ عارضه ای در بر ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی آن هم گزارشی ارائه نشده است. در کتب اروپایی مانند کمیسیون E ، عوارض مصرف مقدار زیاد این میوه ناشناخته گزارش شده است.
البته کارگزانی که بطور مداوم در معرض میوه های گل سرخ هستند ممکن است دچار حساسیت و مشکلات تنفسی شوند. بعضی از این عوارض در واقع حساسیت نیستند بلکه پرزهای ریز میوه ی گل سرخ هستند که مانند پشم بروی پوست تحریکات مکانیکی پوست ایجاد می کنند.
طریقه و میزان مصرف :
1 تا 3 قاشق میوه ی خرد شده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه می گذاریم به همان حال بماند ؛ سپس آن را صاف کرده و مصرف می کنیم. این مقدار را می توان روزی سه بار تکرار کرد.میزان مصرف می تواند بر حسب وزن تا روزی 12 گرم باشد.
مهم ترین اثرات گزارش شده :
ضد درد ، ضد اسهال ، ضد اکسیدان ،ملین ،ادرار آور ، کاهش دهنده ی قند خون ، مسهل ، مهار کننده ی لیپوکسی ژناز ، مقوی اعصاب و ضد کرم .
نکات قابل توجه :
1- گل سرخ دارای گونه های متعددی است که جنس همگی آنها روزا می باشد. بعضی گونه ها خود واریته های ( انواع ) مختلفی دارند که به رنگ های گوناگون دیده می شوند.
2-تعداد زیادی گل رز با رنگ های مختلف و یا چند رنگ با تغییرات ژنتیکی و یا بطور پیوندی تولید شده اند که ممکن است گلبرگ های زیادی داشته باشند. این واریته ها صرفاً زینتی هستند و مورد استفاده ی دارویی قرار نمی گیرند.
3- گل محمدی که نوعی گل سرخ می باشد ، یکی از گونه های مشهور و مهم است که استفاده ی صنعتی و دارویی دارد.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند